24.12.2014; armworld.am

Հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամը, Ճարտարապետության եւ շինարարության Հայաստանի ազգային համալսարանի ուսանողական խորհուրդը վերջերս Ծաղկաձորում նախաձեռնել էին «Սերունդների երկխոսություն» խորագրով ճարտարապետների ուսանողական համաժողովը։ Ուսխորհրդի հրավերով համաժողովին մասնակցում էր նաեւ քաղաքաշինության նախարար, վաստակավոր ճարտարապետ ՆԱՐԵԿ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ, որին ուսանողներն առիթ ունեցան մի շարք հարցեր ուղղել։ 
   
-Պարոն Սարգսյան, այսօր շատ երկրներում դրսի ճարտարապետներն են ինչ-որ նախագծեր իրականացնում։ Ասենք, Ադրբեջանում Զահա Հադիդը (ծագումով արաբ բրիտանացի ճարտարապետ) կառուցել է շենք, որը Բաքվի խորհրդանիշն է դարձել։ Եթե ֆինանսական կողմը թողնենք, ըստ ձեզ, չարժե՞ նման կոմերցիոն շենք Հայաստանում եւս կառուցել: Հենց թեկուզ երկրի փիարի առումով:

-Արդեն իսկ հաճելի է, որ այս կշռի հարց է տրվում: Ձեզ արդեն պատմեցի ճարտարապետ Օսկար Նիմեյերի մասին։ Նա նախագծել էր Երեւանում Բրազիլիայի դեսպանության շենքը, որն ինչ-ինչ պատճառներով չկառուցվեց, իրենց կառավարության կողմից ընթացք չստացավ: Բայց նրա ինքնատիպ նախագծերն ինձ մոտ են, եւ ես շատ եմ ուզում, թեկուզ ոչ Բրազիլիայի դեսպանության շենք, այլ ուղղակի Նեմեյերի կառույց, կառուցվի Երեւանում: Բայց դրա համար դեռ պետք է ստանալ նրա հարազատների իրավաբանական համաձայնությունը:
          

Իհարկե շատ լավ է, որ համաշխարհային բրենդի մարդիկ նաեւ գան Հայաստան: Նրանցից շատերի՝ Օսկար Նիմեյերի, Զահա Հադիդի, նաեւ՝ Նորման Ֆոստերի, Ռենցո Պիանոյի հետ տարբեր միջոցառումների ժամանակ հանդիպումներ եղել են: Ես այն կարծիքին եմ, որ ճարտարապետությունը միշտ պետք է լինի ժամանակակից, չի կարելի այսօր դնել եւ կրկնօրինակել նախորդ տարիների ստեղծածը: Բացի դրանից, մենք ուզում ենք, որ այդ ժամանակակիցը նաեւ լինի մեր հոգուն, լեզվին, մեր մտածելակերպին հոգեհարազատ եւ այդպիսով իսկ՝ տարբեր մյուսներից:
         

Զուգահեռաբար էլ՝ մեր դռները պետք է բաց լինեն, որ դրսի ճարտարապետները նաեւ իրավունք ունենան այստեղ կառուցել: Սա շատ կարեւոր է, որ Հայաստանը չդառնա փակ երկիր, ճահճացած միջավայր:
         

Այս ամենով հանդերձ՝ մենք անշուշտ պետական խնդիր ունենք, մեր ճարտարապետների պրոֆեսիոնալ շահերը պաշտպանելու խնդիր ունենք, այսինքն՝ մեր երկրում պիտի կարողանանք աշխատանքային շուկա ձեւավորել մեր իսկ ճարտարապետների համար: Ես պարզապես չէի ուզենա, որ մեր ճարտարապետները չլինեն առաջնային դիրքերում: Առաջին հերթին պիտի հայ ճարտարապետներն իրենց երկրում կարողանան աշխատել եւ կառուցել, ապա, ինչու չէ, օտարները եւս կարող են գալ եւ կառուցել:
        

Բայց, մյուս կողմից, ես չեմ կարող ընդունել, ինչը չեմ թաքցրել երբեք, որ գնում են Հայաստանից, թողնում երկիրը եւ դրսում ապրելով՝ մատ են թափ տալիս, թե՝ դուք այդտեղ այսպես պիտի չանեք, այնպես պիտի անեք: Չի կարող լինել այդպիսի բան: Իրավունքը մերն է, բոլոր այն ճարտարապետներինը, ովքեր ապրում եւ կառուցում են Հայաստանում: Նրանք են որոշում, թե ինչպես զարգանա մեր քաղաքաշինությունը, եթե խորհուրդներ կտան, խնդրեմ, սիրով կլսենք:
        

Դուք բերեցիք Բաքվի օրինակը, բայց Թբիլիսիում էլ նույնն է, այնտեղ եւս շատ շենքեր կառուցել են օտարները։ Հարց է ծագում՝ ի՞նչ խնդիր կա՝ Սինգապուրում կառուցում են, Չինաստանում եւ Դուբայում, աշխարհի շատ քաղաքներում կառուցում են, դե եկեք մենք էլ բացենք սահմանները, եւ բոլորը գան՝ կառուցեն: Եվ ի՞նչ կլինի՝ շատ արագ մենք կկորցնենք մերը: Մենք ունենք մեր լեզուն, այբուբենը, մեր հավատը, նաեւ մեր ճարտարապետությունը, որով եկել-հասել ենք մինչեւ մեր օրերը: Մի՞թե 21 դարում պիտի այն կորցնենք։
        

-Երկու տարի առաջ Սարյան 9 հասցեում Ռաֆայել Իսրայելյանի տունը, ցավոք, քանդվեց, հետաքրքիր է, կա՞ն ինչ-որ միջոցներ, նախագծեր, որով կարող ենք Ռաֆայել Իսրայելյանի հիշատակը վառ պահել: Նրա ապրած տան վրա մի հուշաքար անգամ չկա փակցված: Նույն կերպ եւ Ջիմ Թորոսյանի դեպքում եղավ. իր արվեստանոցի պատին մի փոքրիկ նշում անգամ չկա... Եվ ընդհանրապես, մեզնից շատերն օտարներին ավելի լավ գիտեն, քան մեր վարպետներին, նրանց ստեղծած ժառանգությունը: 
      

- Տարիներ առաջ ճարտարապետ Սարգիս Սարդարյանի նախագծով քաղաքապետարանի հրապարակում կառուցվեց Ռաֆո Իսրայելյանի էսքիզով աշտարակը: Ես այդ ծրագրին մասնակից չեմ եղել եւ շատ վստահ չեմ, թե հենց իր նախագծածի չափերով է կառուցվել, իհարկե, իր մոտիվներով է: Այնտեղ նաեւ կարծես պիտի լիներ Իսրայելյանի թանգարանը: Եթե չեմ սխալվում՝ չկա:
       

Երկրորդ՝ նրա ապրած տան (այն, ի դեպ, քանդվեց իր ժառանգների ցանկությամբ եւ կամոք), այսինքն՝ նոր շենքի, հյուրանոցի ներսում Իսրայելյանի կիսանդրին տեղադրելու պարտավորություն կա: Ավելացնեմ, որ Սարդարապատի թանգարանում եւս նախատեսվում է իր անվամբ սրահ ստեղծել:
       

Կարծում եմ՝ մենք կհասնենք անպայման նրան, որ Երեւանում ունենանք ճարտարապետության ներկայանալի թանգարան: Պիտի մրցույթ հայտարարվի, ճարտարապետները մասնակցեն: Այնպես որ, շատ կողմնակից չեմ, որ տարբեր վայրերում առանձին ճարտարապետների թանգարաններ լինեն. ճիշտն այն է, որ լուրջ թանգարան ունենանք, ուր յուրաքանչյուրը կունենա իր սրահը:

-Ի՞նչ տարբերություններ եք տեսնում մեր, ձեր եւ ձեզ նախորդող սերնդի միջեւ: Զգո՞ւմ եք ճարտարապետության մեջ հայրեր եւ որդիներ հակասություն, պայքար:
       

-Անկեղծ կլինեմ՝ մտահոգված եմ, որ ձեզ ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաները չկործանեն: Երբ ձեռքով չես աշխատում, դա կործանում է: Ինքս նախագիծ անելիս, գծելիս, աշխատելիս համակարգիչ չեմ օգտագործում: Ու մտածում էի, որ մեզ կանվանեն հին մարդիկ, բայց նկատեցի, որ Եվրոպայի շատ քաղաքներում տարբեր ազգերի ներկայացուցիչ գործընկերներս կտրականապես հրաժարվում են նախագիծ անել համակարգչով: Նախագիծը պետք է անել ձեռքով՝ միտքը, ձեռքը եւ թուղթը միասին են աշխատում։
         

Շատ բարդ մասնագիտություն է ճարտարապետությունը: Դրա համար ես ձեզ պիտի հորդորեմ, ասեմ՝ մտածեք այդ մասին, եթե պիտի ճարտարապետ լինեք. անհնար է, հնարավոր չէ համակարգչով լինել ճարտարապետ, դա շատ լավ գործիք է, պիտի անպայման տիրապետեք, բայց նախագիծը պիտի անեք ձեռքով եւ մտքով: